Stany zapalne okolic intymnych u kobiet

Stany zapalne okolic intymnych to częsty problem wielu kobiet. Najczęściej dochodzi do nich w wyniku zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej pochwy.

Infekcje intymne są konsekwencją namnażania się bakterii, grzybów, wirusów lub pierwotniaków. Ich obecność w układzie płciowym kobiety prowadzi do wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości takich jak: upławy, pieczenie, ból czy świąd. W celu rozróżnienia przyczyny infekcji należy zwrócić uwagę na poziom pH pochwy oraz rodzaj upławów (tabela).

Zakażenia drożdżakami (grzybica pochwy)

Kandydozę wywołuje kilka rodzajów grzybów drożdżopodobnych z gatunku Candida, najczęściej Candida albicans. Symptomy grzybicy pochwy to świąd, bezwonne białe, gęste i grudkowate upławy, zaczerwienienie warg sromowych oraz ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu.

Rozwojowi zakażenia sprzyja spadek odporności organizmu, stosowanie antybiotyków oraz leków immunosupresyjnych, noszenie ciasnej, syntetycznej bielizny, czy też niewłaściwa higiena intymna. W przypadku grzybicy pochwy, leczenie zależy od rodzaju grzyba, który wywołał chorobę. Warto zatem zgłosić się do ginekologa, który przepisze preparat przeciwgrzybiczy na receptę (dopochwowy lub doustny) o odpowiednim spektrum działania. W leczeniu kandydozy najczęściej stosuje się takie substancje czynne jak: nystatyna, klotrimazol, flukonazol.

Przy pierwszych niepokojących objawach, jak i po zakończeniu terapii grzybicy pochwy warto odbudować mikroflorę narządów płciowych probiotykami, zarówno w formie doustnej jak i dopochwowej, które zawierają bakterie z rodzaju Lactobacillus. Wybór preparatu probiotycznego powinien być uzależniony od rodzaju szczepu jaki znajduje się w kapsułce, ilości bakterii oraz ich aktywności. Probiotyki doustne najczęściej zawierają kilka różnych szczepów bakterii Lactobacillus. Najczęściej są to: Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus Gasperi. Wybierając probiotyki warto zwrócić uwagę, czy w swoim składzie zawierają one prebiotyk. Prebiotyk stanowi środowisko odżywcze, które pobudza wzrost oraz aktywność „przyjaznych” szczepów bakterii. Najlepiej poznanymi prebiotykami są fruktany (zwłaszcza inulina oraz fruktooligosacharydy). Wykazano, że inulina powoduje nawet dziesięciokrotny wzrost populacji Lactobacillus.

Ulgę w łagodzeniu nieprzyjemnych objawów przynosi również podmywanie okolic intymnych roztworem nadmanganianu potasu czy naparem z rumianku. Warto także wykonać irygację roztworem chlorowodorku benzydaminy, który wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, miejscowo znieczulające i odkażające. Nie powinna ona być jednak zbyt częsta, bo może wpłynąć na zniszczenie naturalnej flory bakteryjnej. Zamiast irygacji lekarze zalecają przemywania okolic intymnych roztworem chlorowodorku benzydaminy, gdyż działają one kojąco, zmniejszając ból, świąd i pieczenie, a tym samym poprawiają poczucie komfortu pacjentki.

Zakażeniom grzybiczym sprzyja również dieta bogata w węglowodany proste, które zawarte są na przykład w białym pieczywie, słodyczach oraz ciastach. Zaleca się zatem zmianę diety na bogatą w ryby, drób, kasze oraz naturalne jogurty z żywymi kulturami bakterii.

Bakteryjne zapalenie pochwy (waginoza bakteryjna)

Głównym objawem waginozy bakteryjnej jest podwyższenie pH kobiecych narządów intymnych oraz obfite, szaro-białe upławy o wodnistej konsystencji, którym towarzyszy często „rybi zapach”. Świąd czy pieczenie nie występują, chociaż mogą się pojawić w czasie oddawania moczu. Przyczyną infekcji są bakterie beztlenowe, takie jak Gardnerella vaginalis, Mycoplasma, Ureaplasma i Mobiluncus. Wśród czynników predysponujących do zakażenia można wymienić: młody wiek kobiety, zaburzenia miesiączkowania, niewłaściwą higienę osobistą, antykoncepcję czy liczne podróże i zmiany klimatu.

Kuracja bakteryjnego zapalenia pochwy wymaga konsultacji lekarskiej i opiera się na stosowaniu antybiotyków (doustnie lub dopochwowo) w kierunku bakterii beztlenowych lub chemioterapeutyków. Jednym z najczęściej stosowanych preparatów jest metronidazol pod postacią tabletek, przyjmowany doustnie dwa razy na dobę, przez 7 dni. W leczeniu bakteryjnego zapalenia pochwy stosuje się również miejscowo żele zawierające klindamycynę lub metronidazol, które wprowadza się do pochwy przez okres od 5 do 7 dni.

W miejscowym leczeniu bakteryjnego zapalenia pochwy wskazane są także preparaty zawierające polikrezulen. Jest to pochodna fenolu, która działa w organizmie poprzez dwa mechanizmy takie jak działanie przeciwbakteryjne oraz wybiórcza denaturacja martwych tkanek. Preparat działa na bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne oraz na bakterie beztlenowe. Dzięki wybiórczej koagulacji i eliminacji martwych oraz chorobowo zmienionych komórek następuje odnowa nabłonka i powrót do zdrowia.

Rzęsistkowica

Rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis) należy do pospolitych w Polsce wiciowców najczęściej przenoszonych drogą płciową, ale również przez używanie tych samych ręczników czy wanien. Zarażenie rzęsistkiem zdarza się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Typowe objawy rzęsistkowicy u kobiet to upławy, świąd, bolesne oddawanie moczu oraz przykry zapach wydzieliny. Niektóre pacjentki skarżą się na bolesność w podbrzuszu. Rzęsistkowicy często towarzyszy zapalenie sromu i pochwy. Objawy nasilają się w czasie miesiączki.

Za jedyną metodę umożliwiającą trwałe wyleczenie uznaje się stosowanie chemioterapeutyków. Większość szczepów rzęsistka pochwowego jest szczególnie wrażliwa na pochodne imidazolu: metronidazol, tinidazol, ornidazol. Konieczne jest przeprowadzenie badań kontrolnych po 3 tygodniach po zakończeniu kuracji.

Leczenie rzęsistkowicy wspomagają preparaty przywracające naturalną kwasowość środowiska pochwy. Są to preparaty kwaszące, wytwarzają wysoce kwaśne środowisko, w którym giną drożdżaki, bakterie chorobotwórcze, rzęsistek pochwowy i wiele innych mikroorganizmów chorobotwórczych.

Stany zapalne pochodzenia nieinfekcyjnego

Stany zapalne okolic intymnych nie zawsze muszą być konsekwencją namnażania się bakterii, grzybów, wirusów lub pierwotniaków. Okolice intymne u kobiet są bardzo delikatne i łatwo ulegają otarciom i podrażnieniom.

Dodatkowo przyczyną stanów zapalnych pochwy i sromu może być stosowanie niewłaściwych środków higieny, nieodpowiednia bielizna. Objawy nieinfekcyjnego stanu zapalnego to świąd, pieczenie oraz obrzęk narządów rodnych. Stosowanie roztworu chlorowodorku benzydaminy w formie przemywań okolic intymnych jest skuteczną i bezpieczną metodą kuracji. W leczeniu takiego typu przypadłości przemywania powinno się wykonywać 1-2 razy dziennie przez kilka dni.

Powikłania po nieleczonych infekcjach intymnych

Gdy nieleczona infekcja intymna pochwy i sromu przejdzie w stan utajony, staje się niebezpieczną chorobą. Nie dając wyraźnych sygnałów, najczęściej atakuje szyjkę macicy, cewkę moczową i pęcherz. Jeśli zapalenie obejmie jajowody, powstają zrosty, które mogą utrudniać zajście w ciążę. Kobiety ciężarne, u których rozwija się grzybica lub waginoza bakteryjna, są narażone na ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu lub zakażenia noworodka.

Jak zapobiegać infekcjom?

Przed infekcjami okolic intymnych bardzo trudno się ustrzec. Warto jednak zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania pamiętając o tym, że bardzo ważne jest:

• dbanie o właściwą higienę intymną,
• profilaktyczne stosowanie probiotyków,
• dbałość o dietę (unikanie spożywania nadmiaru cukrów i alkoholu),
• noszenie przewiewnej bielizny z naturalnych materiałów,
• korzystanie z prysznica, a unikanie długich pobytów w wannie,
• higiena odbytu zawsze powinna być wykonana w kierunku od przodu do tyłu (nie w stronę pochwy),
• unikanie korzystania z publicznych basenów, kąpielisk i toalet.

Podsumowanie

Dolegliwości miejsc intymnych świadczą o tym, że została zaburzona naturalna flora bakteryjna i rozwija się infekcja. W takiej sytuacji konieczna jest wizyta u ginekologa, który zaleci odpowiednie leczenie. Warto pomóc pacjentce w wyborze produktu, który złagodzi przykre objawy, a po zakończonej kuracji zaproponować odpowiedni probiotyk ginekologiczny, który w przyszłości pozwoli uniknąć wystąpienia stanu zapalnego okolic intymnych.

Piśmiennictwo

1. Pisarski T. Położnictwo i ginekologia, 2002, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
2. Wielgoś M., Pietrzak B. Bacterial vaginosis – diagnostyka i leczenie. Przegl Menopauz. 2012, 5,356–363.
3. Romanik M., Wojciechowska-Wieja A., Martirosian G. Zapalenie pochwy powodowane przez bakterie tlenowe – problemy diagnostyki i leczenie. Ginekol Pol. 2007, 78, 488-491.
4. Romanik M., Ekiel A., Tomana L., Martirosian G. Waginoza bakteryjna – problemy w terapii. Wiad Lek. 2007, 60, 64–67.
5. Zielińska E., Kontrowersje dotyczące optymalnej profilaktyki i leczenia zakażeń grzybami w stanach obniżonej oporności. Przegl. Epidemiol. 2003, 57, 299–307.
6. Haberek M., Mierzyński R., Leszczyńska-Gorzelak B., Oleszczuk J. Kandydoza pochwy i sromu. Zakażenia. 2007, 7(2): 78–81.